George Orwell' ın 8 Haziran 1949 yılında basılan ve 1984 yılında beyaz perdeye uyarlanan romanı Bin Dokuz Yüz Seksen Dört beni oldukça etkileyen kitapların başında geliyor. Özellikle sorgulama kavramının çokta bilincinde olmadığımız şu günlerde inanıyorum ki romanı okuduktan sonra dikkatinizi bile çekmeyen detayların ne derece önemli olabileceğinin farkına varacaksınız.
Konusu itibariyle oldukça ses getiren
1984 tamamen distopik bir dünyada geçiyor.Ne kadar düşsel bir ortamda olsa yazarın yıllar sonrasını görebilme yeteneğine hayran kaldım. Yayınlandığı dönemde bile akıllarda bir çok soru işaretine sebep olan eser giderek günümüzle benzeşiyor. Romanda despotizme dayalı devlet anlayışıyla yönetilen halkın yaşadığı korkular, düşünce özgürlüğünün en büyük suç sayıldığı bir düzende aklını kontrol etmeye çalışan insanların yaşadığı zorluklar, eğitim ve bilim gibi değerlerin hiçe sayılması kısacası sonsuz yozlaşma konu ediliyor.
Romanın ana karakteri Winston Smith ''Doğruluk Bakanlığı'' adını verdikleri bir ''yer'' de çalışıyor.İnsanlar çalıştığı , yaşadığı, yemek yediği hatta yürüdüğü sokaklarda bile tele ekran adını verdikleri ses ve harekete duyarlı makinalar tarafından izleniyorlar.Bu durumda hiç kimsenin ne özel hayatı ne de sisteme karşı çıkabilecek cesareti olmuyor. Dikkat çekici olaylardan biride belli saatlerde elektrik verilmesi ve kesilmesi. İnsanların ne yapmaları gerektiği devlet tarafından büyük harflerle yazılmış.
Ana karakter Winston içinde bulunduğu sistemin kendi çıkar ve kurallarına göre tarihi yeniden yazdığını, sisteme aykırı her olay ve kişiyi tarihten istediği gibi sildiğini ve kimsenin buna karşı çıkamadığını görerek içten içe düşünce suçu işlemeye başlıyor.
(Bu arada romanın bir yerinde Milli Piyango ve Sayısal Loto gibi çekilişlerinde tamamen bir yalan üzerine kurulu olduğu, büyük ikramiyenin nedense çevremizde tanıdığımız kimseye çıkmadığı ve sadece ufak değerlerin kazandırıldığı düşüncesi bana oldukça mantıklı geldi.)
Kendisi gibi düşünen ve yönetildikleri parti tarafından
Big Brother adını verdikleri kişinin var olmadığını bilen başka insanlarında olduğuna inanan Winston, çok büyük bir risk alarak suçunu kağıda döküyor ve bu başka insanlarla iletişim kurmanın yollarını arıyor.Ancak ondan önce Doğruluk Bakanlığı'nda çalışan
Anti-Sex(sadece çocuk dünyaya getirmek amacıyla iki insanın beraber olup insani hiç bir haz yaşamamaları gerektiğine inanan örgüt) örgüt üyesi Julia kendisiyle temasa geçiyor. Gizli gizli buluşup birlikte olmaya ve birbirlerini sevmeye başlıyorlar. Devlet yönetiminde önemli bir pozisyonda çalışan O'Brien'ında kendileri gibi sisteme içten içe baş kaldırmış bir düşünce suçlusu olduğuna inanarak onunla temasa geçebilmenin hayallerini kuruyorlar.
Romanın bu kısımları oldukça heyecan verici onların her an düşünce polisleri tarafından yakalanacaklarını hissederek kendinizi kaptırıyorsunuz.
Beklenenin aksine O'Brien onlarla temasa geçiyor ve tele ekransız bir ortamda onlara Kardeşlik Örgütünün var olduğunu ve artık onlarında örgütün birer üyesi olduklarını söylüyor. Sorularının cevaplarını alabilecekleri bir kitabın kendilerine ulaştırılacağı sözü ile oradan ayrılıyorlar. Kitap ellerine ulaşsada romanın sonunda O'Brien hakkında büyük hayal kırıklığı yaşıyorlar.
Romanda
SAVAŞ BARIŞTIR, ÖZGÜRLÜK KÖLELİKTİR, CEHALET KUVVETTİR gibi
devlet sloganlarına yer veriliyor. Burada devlet çift düşün tekniği ile karşıt kavramları bir arada kullanarak doğmatik gerçekliğe aykırı düşünceleri insanlara kabul ettirmeye çalışıyor. Devlet anlayışına göre insanlar sürekli savaş,yoksulluk ve hastalık olduğuna inandırılarak yozlaştırılmaya çalışılıyor.
Politik güç kaygıları ile iktidarı elinde tutabilmek için her türlü yanlış yola sapan ''devlet'' sonunda Julia ve Winston'ı da ele geçiriyor. Düşüncelerini kontrol altına alabilmek için öyle işkenceler yapıyorlarki sonunda Winston 2x2=5 diyebilecek noktaya geliyor.
Romanın sonunda diğer insanlar gibi Winston ve Julia'da hiç birşeyden zevk almayan,düşünmeyen,hissetmeyen,tutkusunu ve mücadele yeteneğini kaybetmiş ruhsuz insanlara dönüşüp kurulan düzen içinde onlara verilen rol neyse o şekilde yaşamlarına devam ediyorlar.
Romanda bir çok noktanın bu günle örtüştüğü su götürmez bir gerçek. Bundan sonrası okumaya ve yorumlamaya kalmış...
